سفارش تبلیغ
صبا ویژن
از باستان تا بوستان
قالب های وبلاگ آمادهدایرکتوری وبلاگ های ایرانیانپارسی بلاگپرشین یاهو
حکمت با شهوت در یک دل جای نمی گیرد . [امام علی علیه السلام]
نویسنده : آقای اعظم خواجه اف:: 85/1/4:: 10:39 صبح
    1.  
ازبکستان در میان شرق و غرب

***************************************************************
حوادث تروریستی ماه سپتامبر2001 درامریکا که هنوز به طوردقیق کارگردانها واجراکنندگان آنهامعرفی نشده اند معادلات سیاسی جهان رادستخوش تغییر وتحول زیادی نمود.
لشگرکشی امریکابه افغانستان وعراق تغییردولتها دراین دوکشورپیشنهاد طرح یانقشه خاورمیانه بزرگ ازطرف واشنگتن اعلام مبارزه جهانی باتروریسم وافراط گرایی اسلامی ازاین جمله اند.
دامنه این رویدادها به قلمروی شوروی سابق نیز رسید ، قفقاز و آسیای مرکزی به طور بی سابقه ای به میدان رقابت قدرتها برای گسترش وتحکیم نفوذ خودتبدیل شده اند که شکل گیری به اصلاح انقلابهای رنگین وتاسیس پایگاههای نظامی تازه در مناطق استراتژیک محصول همین رقابتهاست .
چنین وضعی دولتهای این مناطق ازجمله درآسیای مرکزی رادرچهار راه انتخابها قرارداد یعنی اکنون میتوانستند به جز روسیه دولتهای دیگری رانظیرامریکا، آلمان ، فرانسه چین و هندوستان بعنوان شریک همکاریهای سیاسی اقتصادی وامنیتی وفرهنگی خودانتخاب کنند .
دراین میان قزاقستان وازبکستان که هنوز درزمان شوروی برای گفتن حرف اول درآسیای مرکزی رقابت می کردند وبرای رهاییا از سلطه کرملین وکسب استقلال عمل فرصت طلبی می نمودند دراین صحنه تحولات فعالترعمل میکردند.
البته برای تبدیل به یک قدرت منطقه ای هم آستانه وهم تاشکند نیاز به یک پشتیبان قدرتمند داشتند، ازاین رو بااعلام مبارزه جهانی باتروریسم ازطرف امریکا اسلام کریم اف اولین رییس جمهور درقلمروی شوروی سابق بودکه آمادگی خود رابرای همکاری با امریکا درمبارزه علیه تروریسم درافغانستان اعلام کرد.
نورسلطان نظربای اف نیزدرهمین راستا به سفارت واشنگتن به آستانه رفت وبیان داشت که آماده است باامریکا درمبارزه باتروریسم همکاری داشته باشد. سران کشورهای آسیای مرکزی به خوبی می دانستنئد که جلب رضایت امریکا در رسیدن آنها به هدفهایشان شاید بسیار کارساز باشد اماظاهرا لحظه های پی آمد نارضایتی مسکو در این زمینه رااز یاد برده بود.
همانگونه که اشاره شد اسلام کریم اف باشتاب درپی نزدیک شدن به امریکا وافزدن فاصله باروسیه برآمد.بایگاه خان آباد رادراختیار نظامیان امریکا قرارداد ازبکستان راازنهادهایی که به اندیشه تاشکند مسکودرآنها تسلط داشت نظیر پیمان امنیت جمعی ، سازمان همکاریهای آسیای مرکزی ، سازمان اروآسیا اتحادگمرکی بیرون کشید.
درابتدای این روند اسلام کریم اف موفق به نظرمی رسید ازجمله درسیاستهای داخلی خود توانست درپس منظر خاموشی های کاخ سفید ومتحدان غربی آن همه گونه دیگر اندیشی ومخالفت درکشور خودرا سرکوب بنماید، اماآهسته آهسته معلوم شد مسکو هرگز حاضرنیست آنچه راکه منطقه سنتی نفوذ خود درآسیای مرکزی میداند به آسانی ازدست دهد.
کارشناسان وقوع ناآرامیهای چندسال اخیر وموضعگیریهای غرب وشرق در برابراین رویدادها را در همین چارچوب ارزیابی میکنند ، ازطرف دیگرحوادث گرجستان ، اکراین وقرقیزستان رویاهای اسلام کریم اف رادرنزدیک شدن به واشنگتن به کابوس یعنی خواب وحشتناک تبدیل نمود.
نگاهی به رویدادهای سالهای اخیر که درمسیرجهانی شدن یاجهانی سازی شکل می گیرند حکایت ازاین واقعیت دارد که برای دولتها ونهادهای بین المللی بانام حامی حقوق بشر مهم آن است که سران کشورها درچارچوب سیاستها و هدفهای آنان بچرخد ، ازسوی دیگر برای سران کشورها نیز مهم آن است که باهرراه ممکن حاکمیت ورژیم خود را حفظ کنند.
همین سیاستها باعث شدند غرب که خود راحمایتگر دموکراسی معرفی میکند دربرابرسرکوب دیگراندیشان درازبکستان قتل وغارتها درچچن ، بازداشت ومحاکمه های زنجیره ای مخالفان درتاجیکستان خاموشی اختیارکند.
فقط کافی بود که تاشکند دستور اخراج نظامیان امریکایی ازازبکستان را صادرکند تا موضوع قتل عام تظاهرکنندگان اندیجان به بحث داغ درنهادهای به اصلاح حامی حقوق بشرتبدیل شود .اما کارشناسان روس براین باروند که مسکو صرف نظر ازاین همه مناسبتهای خود باکشورهای آسیای مرکزی را در حد معتدل نگه داشته است. دراین باره اریتام ردینسکی معاون دانشکده دیپلماتی وزارتکارهای خارجی روسیه می گوید: مناسبت روسیه باازبکستان چون بادیگر اعضا اتحاد دولتهای مستقل مناسبتهای مساوی ودوستانه اند که برپایه همکاریهای سودمند استوارند.
دراین میان به ویژه همکاریها در مبارزه با تروریسم ازاهمیت بیشتری برخوردار است ، روسیه هیچ وقت به دیگر کشورها ازجمله درآسیای مرکزی سیاست یاخط ومشی را تحمیل نکرده است .
موضعگیریهای گوناگون غرب وشرق دربرابرسیاتهای سرکوب گرایانه تاشکند باردیگر اسلام کریم اف رابه میان این دوقطب راند تا برای چندمین بار درانتخاب های خودبازنگری بعمل آورد. ازاین زمان بازگشت دوباره تاشکند به آغوش مسکو شروع. شد دراین باره سیدکاظم رضایی کارشناس مسایل منطقه ای می گوید:
تمایل ازبکستان به روسیه اقدام اخیر ازبکستان درپیوستن به سازمان منطقه اروآسیا که بامحوریت روسیه فعال هست اززمان ابتدا آن درپی ناآرامی ها درشهراندیجان درماه می سال گذشته شروع شد. به دنبال سرکوب مخالفان دولتها و سازمانهای غربی کریم اف رابه سیاست دیکتاتوری متهم کردند وغرب خواستار بررسی نقض حقوق بشر در ازبکستان توسط مجامع بین المللی شد .اماروسیه ازدولت کریم اف حمایت کرده وحوادث اندیجان وسرکوب مخالفان دولت کریم اف را مساله داخلی ازبکستان عنوان کرد که درواقع به نوعی همسویی خودش رابا کریم اف اعلام کرده بود .
بازگشت زابکستان به زیرچتر روسیه را نمی توان یک امر تصادفی توصیف کرد زیرا باتوجه به سیاستهای پوتین این انتظار جای داشت که مسکو همزمان باتوسعه روابط با تاجیکستان وقرقیزستان دنبال قدرت تاثیرگذارتری درمنطقه می گردد تا به اهداف استراتژی خودبه آسانی دست یابد .
ازبکستان ازموقعیت خاصی درآسیای مرکزی برخوردار است که روسیه روی آن حساب ویژه ای بازکرده است.
البته رویکرد جدید دولت تاشکند یعنی بازگشت به سمت روسیه وپیوستن به نهادهای منطقه ای درمعادلات سیاسی آسیای مرکزی بی تاثیر نخواهدبود.در کنار این رقابت امریکا وروسیه در آسیای مرکزی میتواند تاثیر منفی بر امنیت کشورهای منطقه به جای بگذارد.
به همین ترتیب ازبکستان بعداز حوادث ماه می سال 2005 اندیجان با چرخش 360 درجه ای موضع خودراتغییرداد ودرسنگر مقابل امریکا قرارگرفت . ازسوی دیگر حوادث اندیجان ثابت نمود که ازبکستان به تدریج به سمت ناامنی های داخلی که غیرقابل پیش بینی است پیش می رود .
چنین وضعی درشرایط تشدید رقابت قدرتها دراین کشور تاثیرمحسوسی دراوضاع منطقه خواهدگذاشت زیرااگر ازیک سو روسیه وازبکستان سیاست خود را درتنگ کردن جایگاه غرب درآسیای مرکزی متمرکز کنند ازسوی دیگرامریکا ومتحدانش تلاش خواهند کرددر عملی شدن سیاستهای داخلی وخارجی تاشکند مانع ایجاد کنند وبا هرراه ممکن حضور خودرادرمنطقه استراتژیک آسیای مرکزی توجیه کنند به عبارت دیگر عملکرد دولتهای قدرت طلب دربرابرکشورهای جهان سوم ازجمله کشورهای آسیای مرکزی حکایت از این واقعیت داردکه این قدرت طلبان دوستان دایمی ندارند بلکه منفعتهای دایمی دارند ودرچارچوب همین منفعت ها سیاستهای خود را در قبال کشورها بیاده می کنند.
نتیجه چنین سیاستهااست که کشورهای موردتحریم وتجاوز قرار میگیرند امادرمناسبتها درمیان تاشکند ومسکواین پرسش مطرح است که جانبداری ازرژیم اسلام کریم اف که آن راغرب ، رژیم دیکتاتوری می نامد آیا رابطه روسیه باغرب رالطمه دار نخواهد کرد؟
ازسوی دیگر آیااسلام کریم اف که درشرایط کنونی شخص معتمدی برای مسکو محسوب نمیشود تاچه حدمیتواند انتظار پوتین را درموردمتحد استراتژیک برآورده سازد ودرنهایت بااین حال دورنمای امنیت و ثبات درآسیای مرکزی چگونه خواهدبود؟
نظرات شما ()

<      1   2   3   4      >

لیست کل یادداشت های این وبلاگ

3378:کل بازدید
0:بازدید امروز
3:بازدید دیروز
درباره خودم
از باستان تا بوستان
لوگوی خودم
از باستان تا بوستان
اشتراک